Aile Hukuku

Boşanma Sebepleri Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu’nda boşanma sebepleri açıkça belirlenmiştir. Kanunda yer almayan bir gerekçeyle boşanma davası açılamaz. Bu nedenle boşanmak isteyen kişi, boşanma nedenini ve bunun hangi yasal sebebe dayandığını bilerek dava açmalıdır.

  1. Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma sebepleri şunlardır:

  2. Evlilik birliğinin temelden sarsılması (şiddetli geçimsizlik),

  3. Zina (aldatma),

  4. Akıl hastalığı,

  5. Terk,

  6. Hayata kast, kötü muamele veya onur kırıcı davranış,

  7. Suç işleme veya haysiyetsiz hayat sürme.

  8. Bu nedenlerden biri veya birkaçı mevcutsa, boşanma davası açılabilir.

Boşanma Davası Süreci

Boşanma davası, taraflar için psikolojik olarak yıpratıcı bir süreç olabilir. Çekişmeli boşanma davaları genellikle 1 ila 1,5 yıl sürebilir. Bu süreçte arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Dava, davacının dava dilekçesi hazırlayıp gerekli harç ve masrafları yatırmasıyla başlar. Dilekçe davalıya tebliğ edilir; ardından davalı cevap dilekçesini sunar. Bu aşamayı, sırasıyla cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçeleri takip eder. Böylece dilekçeler aşaması tamamlanır.

Sonrasında mahkeme duruşma günü belirler. İlk duruşma, ön inceleme duruşmasıdır. Bu duruşmada tarafların iddiaları, savunmaları ve uzlaşma durumu değerlendirilir. Taraflar henüz delil ve tanık bildirmemişse, bildirim için süre verilir.

Ön incelemenin ardından tahkikat aşamasına geçilir. Bu aşamada deliller toplanır, tanıklar dinlenir. Tüm deliller değerlendirildikten sonra hâkim dosya hakkında karar verir.

Anlaşmalı Boşanma Davası

Anlaşmalı boşanma, en hızlı sonuçlanan ve genellikle tek celsede tamamlanan bir boşanma türüdür. Bu süreçte eşler, boşanma ve bağlı konularda uzlaşma içinde hareket eder.

Anlaşmalı boşanma davası açılabilmesi için şu şartlar gereklidir:

  1. Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır (ayrılık süresi değil, resmi evlilik tarihi esas alınır),

  2. Her iki taraf da boşanmayı istemelidir,

  3. Taraflar; nafaka, mal paylaşımı, velayet gibi tüm konularda anlaşmış olmalıdır,

  4. Taraflar, mahkemede hazırlanan protokolü kabul ettiklerini beyan etmelidir.

Boşanmak isteyen eşler, anlaşma şartlarını içeren bir protokol hazırlamalı ve bu belgeyi her iki taraf da imzalayarak mahkemeye sunmalıdır. Ayrıca, anlaşmalı olarak boşanmak istediklerine dair ortak bir dilekçeyle başvuruda bulunmalıdırlar.

Bu dava türünde hâkim tanık dinlemez veya delil incelemesi yapmaz. Sadece tarafların hazırladığı protokolü değerlendirir. Protokol hukuka uygunsa ve taraflar duruşmada anlaşmaya sadık kaldıklarını ifade ederse, boşanmaya karar verilir.

Her iki tarafın duruşmaya bizzat katılması zorunludur. Vekil tayin edilmiş olsa bile taraflar duruşmada hazır bulunmak zorundadır.

Çekişmeli Boşanma Davası

Çekişmeli boşanma, uzun süren ve genellikle tek celsede sonuçlanmayan bir dava türüdür. Taraflar boşanma ve bağlı konularda anlaşamıyorsa bu dava yolu tercih edilir.

Bu tür davada, davacı eş boşanma talebini sunarken eşinin evlilikte kusurlu olduğunu iddia edebilir. Tazminat, nafaka ve velayet talepleri bu dava kapsamında gündeme gelir. Velayet konusunda çocuğun üstün yararı gözetilir, gerektiğinde uzman raporu (pedagog veya sosyal hizmet uzmanı) alınır. Mahkeme, nafaka miktarını tarafların mali durumu ve çocuğun ihtiyaçlarına göre belirler.

Çekişmeli davalarda dava dilekçesi büyük önem taşır. Davacı, iddialarını somut delillerle desteklemeli ve ispatlayamayacağı beyanlardan kaçınmalıdır. Aksi halde dava reddedilebilir. Davanın reddi durumunda, istinaf ve temyiz yolları açıktır; taraflar sırasıyla bölge adliye mahkemesine ve Yargıtay’a başvurabilir.

Boşanma Davasında Velayet

Tarafların ortak çocukları varsa, dava süresince geçici, dava sonunda ise kalıcı olarak velayet ebeveynlerden birine verilir. Velayet verilmeyen ebeveyn ile çocuk arasında kişisel ilişki kurulmasına karar verilir.

Çocuklar, olağanüstü bir durum olmadıkça 6-7 yaşına kadar anne bakımına muhtaç kabul edilir ve bu nedenle velayet genellikle anneye verilir. Ancak velayet konusunda bir uyuşmazlık varsa, mahkeme dosyaya bir pedagog atar. Pedagog; anne, baba ve çocukla görüşerek, çocuğun hangi ebeveynde kalmasının daha uygun olacağına dair bir rapor hazırlar.

Mahkeme, velayet kararını çocuğun üstün yararını gözeterek verir.

Boşanma Davasında Nafaka

Boşanma davası sürerken, dava tarihinden itibaren tedbir nafakası talep edilebilir. Bu nafaka, dava süresince maddi desteğe ihtiyaç duyan eş veya çocuklar için ödenir. Mahkeme, tarafların mali durumunu değerlendirerek nafaka talebini kabul eder veya reddeder. Mali durumu iyi olan bir eş lehine nafaka kararı verilmez.

Eşlerden biri boşanma nedeniyle ekonomik olarak güç duruma düşmüş ve geliri yoksa, tedbir nafakası talep edebilir. Dava sonunda bu nafaka, yoksulluk nafakasına dönüşebilir. Ortak çocuklar için de benzer şekilde, dava süresince tedbir nafakası, dava sonunda iştirak nafakası olarak devam edebilir.

Nafakanın ödenmemesi durumunda, borçlu hakkında icra takibi yapılabilir ve hapis cezası istenebilir. Ancak nafaka sonradan ödenirse ceza uygulanmayabilir. Taraflar, nafakanın ödenmesi için noterden ihtar çekebilir; fakat bu ihtarın yasal bir zorlayıcılığı bulunmaz.